یک فیلم و دو تابوشکنی: وقتی همه خوابیم

در فیلم "وقتی همه خوابیم" (بهرام بیضایی) دو نکته جالب، و تا جایی که من می دانم بدیع، وجود دارد: نگاه جدید و غیر کلیشه ای(اگر نگوییم مثبت) به روسپیگری و روابط خارج از ازدواج.
شاید اولین بار است که در فیلمی، مردان غیرتی و ناموس پرست تقبیح شده و به شکل افرادی خشن، غیرمنطقی و جانی به تصویر کشیده می شوند؛ و شخصیت مرد اصطلاحن "بی غیرت" مثبت، مهربان،انسان دوست و باشرف نمایانده می شود؛ مردی که تن فروشی همسرش برای تامین مخارج زندگی و بیرون آوردن او از زندان را نه تنها می پذیرد بلکه سپاسگزار است.

روابط عاطفی بازیگران نقش نجات و چکامه را نیز می توان از خلال گفتگوهای تلفنی و دیالوگی که ناخودآگاه بر زبان نجات در میان تمرین تئاتر جاری می شود احساس کرد. روابط خارج از ازدواج(حتا در حد روابط عاطفی) چیزی است که فیلمنامه نویسان و فیلمسازان ایرانی جرات و حق نزدیک شدن به آن را ندارند و من متعجبم چطور هردوی این خط قرمزها در "وقتی همه خوابیم" زیر پا گذاشته شده و این فیلم اجازه نمایش گرفته است.

توضیح ضروری: منظورم از جدید بودن نوع پرداخت "وقتی همه خوابیم" به روابط خارج از ازدواج ، نوع پرداختی است که هدفش تقبیح این روابط نیست و لزومن در انتهای فیلم شاهد به سنگ خوردن سر دو طرف رابطه و دادن درس اخلاقی نیستیم!افراد در زندگی زناشویی خود مشکلی ندارند و حتا خوشبخت هستند و مجبور هم نیستند تصمیم بگیرند که کدام یک از این دو رابطه را تمام کنند!